Το M-CHAT (Modified Checklist for Autism in Toddlers) είναι ένα διαγνωστικό εργαλείο που χρησιμοποιείται για τον πρώιμο εντοπισμό του αυτισμού σε μικρά παιδιά ηλικίας 16-30 μηνών. Βασίζεται σε ένα σύνολο ερωτήσεων που απευθύνονται στους γονείς, με στόχο την ανίχνευση συμπεριφορικών δεικτών που σχετίζονται με διαταραχές του αυτιστικού φάσματος (ASD – Autism Spectrum Disorders).
1. Τι είναι το M-CHAT και Πώς Λειτουργεί;
Το M-CHAT αποτελεί ένα ερωτηματολόγιο 20 ερωτήσεων, που συμπληρώνεται από τους γονείς ή τους φροντιστές του παιδιού. Η απλή αυτή μέθοδος αξιολογεί την κοινωνική επικοινωνία, την προσοχή και τις πρώιμες αναπτυξιακές δεξιότητες που μπορεί να σχετίζονται με τον αυτισμό.
Υπάρχουν δύο βασικές εκδοχές του:
- M-CHAT (αρχική έκδοση)
- M-CHAT-R/F (Modified Checklist for Autism in Toddlers, Revised with Follow-Up) → Είναι βελτιωμένη έκδοση που περιλαμβάνει επιπλέον διαδικασία επιβεβαίωσης.
Τρόπος Χρήσης
- Οι γονείς απαντούν με “Ναι” ή “Όχι” σε 20 ερωτήσεις που αφορούν τη συμπεριφορά του παιδιού.
- Τα αποτελέσματα αναλύονται και καθορίζουν αν το παιδί έχει χαμηλό, μέτριο ή υψηλό κίνδυνο για αυτισμό.
- Σε περίπτωση μέτριου ή υψηλού κινδύνου, γίνεται μια δεύτερη φάση αξιολόγησης μέσω συνέντευξης (Follow-Up).
- Αν οι ανησυχίες παραμένουν, το παιδί παραπέμπεται για περαιτέρω διαγνωστική αξιολόγηση από ειδικούς (π.χ., αναπτυξιολόγους, ψυχολόγους, παιδίατρους).
2. Ερωτήσεις και Βασικά Κριτήρια Αξιολόγησης
Το ερωτηματολόγιο περιλαμβάνει ερωτήσεις που αφορούν:
- Κοινωνική αλληλεπίδραση (π.χ. αν το παιδί κοιτάζει στα μάτια, αν δείχνει αντικείμενα για να μοιραστεί ενδιαφέρον).
- Γλωσσική ανάπτυξη (αν ανταποκρίνεται στο όνομά του, αν χρησιμοποιεί χειρονομίες όπως το “γεια”).
- Συμπεριφορικά πρότυπα (επαναλαμβανόμενες κινήσεις, στερεοτυπικές συμπεριφορές, προσκόλληση σε συγκεκριμένα αντικείμενα).
- Κοινή προσοχή (αν παρακολουθεί το βλέμμα ή τις κινήσεις ενός άλλου ατόμου).
Παραδείγματα ερωτήσεων M-CHAT
- Σας κοιτάζει το παιδί σας στα μάτια όταν του χαμογελάτε ή του μιλάτε;
- Δείχνει ενδιαφέρον να παίξει παιχνίδια μαζί σας, όπως “κου-κου-τσα”;
- Δείχνει αντικείμενα που τον ενδιαφέρουν;
- Αν δείξετε κάτι στο δωμάτιο, το παιδί θα κοιτάξει προς τα εκεί;
- Αντί να χρησιμοποιεί λέξεις, κάνει συχνά παράξενες κινήσεις με τα χέρια ή το σώμα του;
3. Ερμηνεία Αποτελεσμάτων
Χαμηλός Κίνδυνος (0-2 απαντήσεις που υποδεικνύουν ανησυχία)
- Το παιδί δεν εμφανίζει εμφανή σημάδια αυτισμού.
- Δεν χρειάζεται περαιτέρω έλεγχος, εκτός αν οι γονείς έχουν άλλες ανησυχίες.
Μέτριος Κίνδυνος (3-7 απαντήσεις που υποδεικνύουν ανησυχία)
- Γίνεται δευτερογενής συνέντευξη (Follow-Up Interview) για διευκρίνιση των απαντήσεων.
- Αν παραμείνουν οι ανησυχίες, το παιδί παραπέμπεται για αξιολόγηση από ειδικό.
Υψηλός Κίνδυνος (8+ απαντήσεις που υποδεικνύουν ανησυχία)
- Το παιδί πρέπει άμεσα να εξεταστεί από αναπτυξιολόγο για πλήρη διαγνωστική αξιολόγηση.
- Ανάλογα με τα αποτελέσματα, μπορεί να παραπεμφθεί σε προγράμματα πρώιμης παρέμβασης.
4. Αξιοπιστία και Περιορισμοί του M-CHAT
Το M-CHAT είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για τον πρώιμο εντοπισμό του αυτισμού, αλλά δεν αποτελεί διάγνωση. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου το τεστ μπορεί να έχει:
✅ Υψηλή Ευαισθησία (καλό στην ανίχνευση παιδιών με πιθανό αυτισμό).
⚠️ Χαμηλή Ειδικότητα (κάποια παιδιά μπορεί να εμφανίζουν υψηλό σκορ, αλλά να μην έχουν τελικά αυτισμό).
🔎 Ψευδώς Θετικά Αποτελέσματα (κάποια παιδιά μπορεί να “αποτύχουν” στο τεστ, αλλά να έχουν άλλη αναπτυξιακή δυσκολία).
Γι’ αυτό είναι απαραίτητο να γίνεται κλινική αξιολόγηση από ειδικούς πριν επιβεβαιωθεί η διάγνωση του αυτισμού.
5. Σύγκριση M-CHAT με Άλλα Διαγνωστικά Εργαλεία
| Διαγνωστικό Τεστ | Ηλικία | Χαρακτηριστικά |
|---|---|---|
| M-CHAT | 16-30 μηνών | Προληπτικός έλεγχος για αυτισμό μέσω ερωτηματολογίου γονέων |
| ADOS-2 | 12+ μηνών | Παρατήρηση συμπεριφοράς από ειδικό |
| STAT | 24-36 μηνών | Σύντομη αξιολόγηση κοινωνικής επικοινωνίας |
| SCQ | 4+ ετών | Ερωτηματολόγιο για αυτισμό σε μεγαλύτερα παιδιά |
Το M-CHAT χρησιμοποιείται κυρίως ως εργαλείο διαλογής (screening), ενώ το ADOS-2 είναι πιο ακριβής μέθοδος διάγνωσης.
6. Συμπέρασμα
Το M-CHAT είναι ένα αποτελεσματικό, γρήγορο και εύκολο εργαλείο για την πρώιμη ανίχνευση πιθανών ενδείξεων αυτισμού σε μικρά παιδιά. Παρόλο που δεν αποτελεί οριστική διαγνωστική μέθοδο, είναι ένα σημαντικό πρώτο βήμα που μπορεί να οδηγήσει σε έγκαιρη παρέμβαση και υποστήριξη για τα παιδιά που το χρειάζονται.
📌 Σημαντικό: Εάν ένα παιδί παρουσιάσει υψηλό σκορ στο M-CHAT, οι γονείς πρέπει να απευθυνθούν σε ειδικό (αναπτυξιολόγο, ψυχολόγο, παιδίατρο) για περαιτέρω αξιολόγηση.